Młyn w Borowcu został prawdopodobnie wybudowany w XVIII wieku. Był w tym czasie częścią dóbr Janowiec, a dokładnie części przynależnej do Brześc.
Lokalizacja młyna
Miejsce na posadowienie młyna było starannie wybrane – wybudowano go w największym zwężeniu przyujściowego do Wisły odcinka doliny Zwolenki. Patrząc od strony młyna, w górę rzeki, dolina rozszerza się tworząc rozległe torfowisko z największymi nad Zwolenką stawami powstałymi po eksploatacji torfu w XX wieku. Na początku XX wieku powstała tu kopalnia torfu, którą dawano jako przykład rozwoju różnych gałęzi polskiego przemysłu w okresie międzywojennym. Podobną sytuację zaobserwowalibyśmy, gdybyśmy zwrócili się w kierunku przeciwnym, tj. wzdłuż Zwolenki w kierunku Wisły. Po minięciu młyna Zwolenka wcina się w szeroką dolinę wolno meandrującej Wisły. Rozległe łąki ciągną się od Lucimii do Gniazdkowa i sięgają brzegów samej królowej polskich rzek. Zwolenka wijąc się między łąkami, ok. 200 m za młynem dociera do jednego z ciekawszych i tajemniczych zabytków archeologicznych południowej Ziemi Radomskiej – pozostałości po XIII/XIV wiecznym grodzisku.
Dolina Zwoleńki w miejscu młyna jest wiec „wciśnięta” w obejmujące ją od południa i północy wysokie stoki doliny Zwoleńki, tworzące tu swego rodzaju wąskie gardło. Takie usytuowanie, w naturalnej niecce oraz przy samym końcu biegu rzeki gwarantowało, że nawet w okresach suszy nie mogło tu brakować wody. Bliskość Wisły niosła ze sobą jednak ryzyko, bo rzeka regularnie przynosiła powodzie. Wysoki poziom wody wraz z cofką niszczył zapewne nie raz nie tylko urządzenia młyńskie i tamę, ale także sam młyn i osadę młyńską. Poniżej miejsce posadowienia młyna na mapie hipsometrycznej (geoportal.gov.pl).
Historia
Nie wiemy kiedy wybudowano młyn, przesłanki wskazują, że mógł to być XVIII wieku. Po raz pierwszy nazwa Borowiec pojawia się na mapie z 1772 r, której fragment przedstawiono poniżej. Użyty na niej symbol dwóch skrzyżowanych linie wskazuje na istnienie młyna, choć samej wsi najprawdopodobniej jeszcze nie było. Zaznaczone lokalizacje okolicznych wsi: Kijanki, Lucimii i Gniazdkowa i Brześć (Brzyście) uwiarygadniają mapę – wszystkie te wsie istniały już od dawna, więc możemy przypuszczać, że gdyby i w Borowcu była wieś, to zapewne ówczesny kartograf nie omieszkałby tego faktu odnotować. Bardzo prawdopodobnym jest więc, że miejscowość swój początek wzięła od młyna, a dopiero później powstała wieś. Poniżej Borowiec na mapie z 1777 r.
ciąg dalszy nastąpi…. jeśli posiadasz archiwalne zdjęcia młyna (sprzed 1990 roku) zapraszamy do kontaktu.